Doğum kontrol hapları, Türkiye'de ve dünyada modern aile planlamasının en yaygın ve etkili yöntemlerinden biri olmaya devam ediyor. Ancak eczaneye adım atıldığında karşılaşılan marka çeşitliliği, pek çok kadının aklında "Hangi hap bana uygun?" sorusunu canlandırıyor. Bu makale, Türkiye'de satılan doğum kontrol hapı isimlerini, çeşitlerini, kullanım amaçlarını ve dikkat edilmesi gerekenleri Google Keşfet kullanıcılarının ilgisini çekecek şekilde bir araya getiriyor.
Önemli Uyarı: Doğum kontrol hapı kullanımı, mutlaka bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) tavsiyesi ve reçetesi ile başlamalıdır. Her bireyin sağlık durumu, yaşı ve yaşam tarzı farklıdır ve sizin için en uygun yöntemi doktorunuz belirleyecektir.
Doğum Kontrol Hapı Nedir ve Nasıl Etki Eder?
Doğum kontrol hapları, temelde östrojen ve progesteron hormonlarının sentetik versiyonlarını içeren ilaçlardır. Bu hormonlar aracılığıyla:
- Yumurtlamayı (ovülasyon) engellerler: Her ay yumurtalıklardan bir yumurtanın salınmasını durdururlar.
- Rahim ağzı sıvısını (servikal mukus) kalınlaştırırlar: Bu sayede spermin rahme ulaşmasını zorlaştırırlar.
- Rahim iç zarını (endometrium) inceltirler: Olası bir döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını engellerler.
Doğru ve düzenli kullanıldığında koruyuculuk oranları %99'un üzerindedir.
Türkiye'deki Yaygın Doğum Kontrol Hapı Markaları
Türkiye'de eczanelerde bulabileceğiniz doğum kontrol hapları, içerdikleri hormon tipleri ve dozlarına göre farklılık gösterir. İşte en sık karşılaşılan bazı markalar ve genel özellikleri:
|
Marka Adı |
İçerdiği Hormonlar (Etken Maddeler) |
Genel Özellikleri ve Kullanım Alanları |
|
Yasmin® |
Drospirenon + Etinilestradiol |
En bilinen markalardan biridir. Adet döngüsünü düzenler. Vücutta su tutulmasını azaltıcı etkisiyle bilinen drospirenon içerir. |
|
Yazz® 24+4 |
Drospirenon + Etinilestradiol |
Düşük doz östrojen içerir. 24 gün aktif hap ve 4 gün boş (plasebo) hap içeren kullanım şemasıyla adet öncesi gerginlik sendromu (PMDD) belirtilerini hafifletmede de kullanılır. |
|
Ginera® |
Gestoden + Etinilestradiol |
Adet düzeni ve doğum kontrolü için yaygın olarak tercih edilen bir diğer seçenektir. |
|
Microgynon® |
Levonorgestrel + Etinilestradiol |
Uzun yıllardır güvenle kullanılan, ikinci nesil progestin içeren bir haptır. |
|
Diane-35® |
Siproteron Asetat + Etinilestradiol |
Androjen hormonlarını baskılayıcı etkisi güçlüdür. Bu nedenle öncelikli olarak doğum kontrolünden ziyade, polikistik over sendromu (PKOS) ile ilişkili sivilce (akne), ciltte yağlanma ve aşırı tüylenme (hirsutizm) gibi durumların tedavisinde reçete edilir. Gebelikten de korur. |
|
Desolett® |
Dezogestrel + Etinilestradiol |
Üçüncü nesil progestin içeren bir kombine haptır. |
Sadece Progesteron İçeren Haplar: "Mini Hap"
Östrojen hormonu kullanamayan kadınlar için (örneğin emzirme dönemindekiler, 35 yaş üstü sigara içenler veya migreni olanlar) sadece progesteron içeren haplar da mevcuttur. Bunlara "mini hap" denir.
- Cerazette® / Desirett®: Her ikisi de etken madde olarak 75 mcg dezogestrel içerir. Bu haplar ara vermeden, her gün aynı saatte alınır ve adet kanamaları düzensiz olabilir veya hiç görülmeyebilir.
Hangi Hap Kimin İçin Daha Uygun?
Doğum kontrol hapı seçimi kişisel bir yolculuktur ve doktor kontrolünde yapılmalıdır.
- Düşük Doz Haplar (Örn: Yazz®): Hormon yan etkilerini (baş ağrısı, bulantı gibi) daha az yaşamak isteyenler için ideal olabilir.
- Akne ve Cilt Sorunları İçin (Örn: Diane-35®, Yasmin®): Anti-androjenik özelliklere sahip progestin içeren haplar, sivilce ve yağlı cilt gibi şikayetleri olan kadınlarda tedavi amacıyla da kullanılabilir.
- Polikistik Over Sendromu (PKOS) İçin: Doktorlar, adet düzensizliklerini kontrol altına almak ve androjen fazlalığı belirtilerini hafifletmek için genellikle Diane-35, Yasmin gibi hapları önerebilir.
Fiyat ve SGK Karşılama Durumu
2024 yılı itibarıyla doğum kontrol haplarının fiyatları markasına göre yaklaşık 90 TL ile 350 TL arasında değişmektedir.
Doğum kontrol hapları, sadece "aile planlaması" amacıyla kullanıldığında SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından karşılanmamaktadır. Ancak, polikistik over sendromu, endometriozis, şiddetli adet sancıları (dismenore) veya akne gibi tıbbi bir durumun tedavisi için doktor tarafından reçete edildiğinde SGK geri ödeme kapsamına alınabilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kullanıma ne zaman başlanır?
Genellikle adetin ilk günü başlanması tavsiye edilir. Bu şekilde kullanıldığında ek bir korunma yöntemine gerek kalmadan koruma başlar.
Yan etkileri nelerdir?
Kullanımın ilk birkaç ayında lekelenme tarzı ara kanamalar, baş ağrısı, memelerde hassasiyet, bulantı ve ruh hali değişiklikleri görülebilir. Bu etkiler genellikle vücut alıştıkça azalır. Nadiren de olsa kan pıhtılaşması (tromboz) riskinde hafif bir artışa neden olabilirler. Bu nedenle risk faktörleri olan kişilerin kullanması sakıncalıdır.
Kimler kullanmamalıdır?
Aşağıdaki durumlarda doğum kontrol hapı kullanımı önerilmez:
- 35 yaş üzerinde olup sigara içenler
- Meme kanseri veya şüphesi olanlar
- Karaciğer hastalığı olanlar
- Tanı konulmamış vajinal kanaması olanlar
- Pıhtılaşma bozukluğu öyküsü veya damar tıkanıklığı riski olanlar
- Şiddetli ve kontrolsüz yüksek tansiyonu olanlar
- Auralı migren hastaları
Doğru bilgi ve uzman hekim danışmanlığı ile doğum kontrol hapları, kadınların üreme sağlığı ve yaşam kalitesi üzerinde önemli bir kontrol ve rahatlık sağlayan güvenli bir yöntemdir.